Je hebt een boek een half jaar geleden gelezen. Wat kun je uit je blote hoofd nog over de inhoud navertellen? Meestal lukt de rode draad of een hoofdboodschap wel. Aangevuld met enkele opmerkelijke details of feitjes, omdat we nu eenmaal een grote voorliefde hebben voor het anekdotische. Zo weet ik dankzij Proberen niet te proberen van Edward Slingerland de reden waarom Chinezen zoveel zuipen voordat ze een zakelijke deal sluiten.
Wu-wei en de
In Proberen niet te proberen geeft Edward Slingerland ons meer inzicht in vier stromingen binnen de Chinese filosofie. Ze zochten allemaal naar een levenswijze om op een relaxte, spontane manier zo actief en effectief mogelijk te zijn. Lukt je dit? Dan ben je in een staat van wu-wei (niet-doen, niet-proberen). De mensen om je heen herkennen dan het gemak waarmee je je door het leven begeeft. Ze zullen je de (charismatische kracht) toeschrijven. En dat wil iedereen.
Loslaten van intenties
Wu-wei en de bereik je door je intenties los te laten. Wil je losjes overkomen? Dan kun je beter niet bij iedere zin die je uitspreekt eerst uitgebreid overdenken of die wel spontaan genoeg is. Ga je een strafschop nemen? Dan is het niet verstandig na te denken wat er gebeurt als je hem mist. Ook gedachten vooraf aan de feestvreugde van een geslaagde strafschop verkleinen de kans op succes. En wil je in slaap vallen? Dan helpt het niet als je daarover ligt te piekeren. Klinkt logisch en simpel. Maar iedereen die ’s nachts weleens wakker ligt, weet dat je dat piekeren niet zomaar stopt.
Vier filosofische stromingen
Slingerland beschrijft het antwoord van vier Chinese filosofen op de vraag hoe je wu-wei bereikt. In mijn woorden:
- Confucius: heel veel oefening baart kunst
- Lao Zi: neem het zoals het komt
- Mencius: zorg voor een inspirerende omgeving
- Zhuang Zi: laat het los
Slingerland legt de overeenkomsten en verschillen tussen deze stromingen uit en geeft zo een interessante introductie in deze filosofieën.
De missie van Edward Slingerland
Proberen niet te proberen is ook een boek met een duidelijke boodschap. In het Westen verwachten we te veel van de ratio. We zouden meer waarde mogen hechten aan spontaniteit, zelfvertrouwen en een ontspannen houding. Zeker als we oplossingen willen vinden voor de moeilijke problemen in ons leven of de maatschappij. We zouden, populair gezegd, meer in een soort flow moeten komen waarbij we ons opgenomen voelen in een groter waardevol geheel.
De wetenschap vindt het ook
Om ons van het nut van wu-wei en de te overtuigen haalt Slingerland de wetenschap erbij. Normaal een sterke zet, maar in dit geval had Slingerland deze hoofstukken wel mogen schrappen. Nogal wat onderzoek verkeert in de fase van ‘er zijn grote aanwijzingen dat’. En het gaat vaak om psychologisch onderzoek, waarvan we weten dat 50% van de onderzoeksresultaten niet reproduceerbaar zijn. Bovendien: waarom laat Slingerland de Chinese leermeesters niet voor zichzelf spreken? Hun uitspraken zijn vaak al een aardige oefening in het loslaten van de ratio.
Ratio versus gewoonte
Er is misschien wel een algemene tendens aan te wijzen in de onderzoeksresultaten. Die luidt: we zijn veel minder rationeel dan we onszelf meestal voorhouden. Een groot deel van ons gedrag bestaat uit gewoonten of uit impulsen die ons brein al in gang heeft gezet voordat we ‘een bewust besluit’ hebben genomen. En met een flink scheut alcohol achter de kiezen is het nog lastiger bewust ons handelen te controleren. Remmingen vallen weg. Aangeschoten laten we nog gemakkelijker onze ware aard en intenties zien. Daarom zuipen Chinese zakenmensen dus zoveel. Om te weten met wie ze zakendoen.
Meer recensies over Proberen niet te proberen van Edward Slingerland:
- FD: Waarom loslaten daadwerkelijk helpt
- The New York Times: A Meditation on the Art of Not Trying