Het huis van de moskee van Kader Abdolah (Hossein Sadjadi Ghaemmaghami Farahani ) speelt zich af voor, tijdens en na de machtsovername door de ayatollahs in Iran. We volgen de revolutie aan de hand van levensverhalen van een aantal personages in het dorp Senedjan.
De verscheurende buitenwereld
De centrale plek in de roman is een eeuwenoud huis dat hoort bij de moskee in Senedjan. In dit huis leeft Aga Djan met zijn familie. Ze vertegenwoordigen een traditionele afgeschermde samenleving die steeds meer wordt verscheurd door de buitenwereld. In die buitenwereld zijn de roependen om meer vrijheden en de roependen om strengere geloofsregels in een ferme strijd met elkaar gewikkeld. Ze hebben ook een gezamenlijke vijand: de huidige machthebbers.
De revolutie in Iran
De geschiedenis die de achtergrond vormt van Het huis van de moskee is de machtsgreep van Ruhollah Khomeini eind jaren zeventig van de vorige eeuw. Na een revolutie in twee fases werd hij leider van de Islamitische republiek Iran. Een overgroot deel van de bevolking had zich in een referendum uitgesproken voor die Islamitische republiek. De steun was zo groot omdat het alternatief in dit referendum voortzetting van het bewind van de sjah was.
Oliebelangen
De sjah had zijn macht te danken aan een staatsgreep in 1953. Hij werd daarbij gesteund, of naar voren geschoven, door de Amerikaanse en Britse regeringen die hun oliebelangen zeker wilden stellen. De door die machtsgreep afgezette minister-president Mohammad Mossadeq had de oliebelangen genationaliseerd, omdat hij wilde dat een groter deel van de opbrengst aan Iran zelf zou toekomen. In de jaren daarna groeide het verzet tegen de sjah. Zoals Het huis van de moskee laat zien bestond, het verzet uit degenen die meer vrijheden wilden en degenen die meer traditioneel-religieuzere regels wilden.
Nationale versus individuele vrijheid
Uiteindelijk komt het eind jaren zeventig tot een opstand, waarbij de religieuzen de macht naar zich toe weten te trekken. De sjah vertrekt uit Iran en met hem de westerse invloeden. De Iraniërs hebben eindelijk hun vrijheid op nationaal niveau. De individuele, persoonlijke vrijheid is echter beperkt in het Iran van de ayatollahs. Velen moesten uit Iran vluchten. Zo ook Kader Abdolah. Hij had gestreden tegen de sjah en later ook tegen het regime van de ayatollahs.
Prachtig proza over donkerrode geschiedenis
Het huis van de moskee is een erg mooi boek. De roman laat zien dat de wereld niet zwart-wit is, maar eerder grijs. De geschiedenis is dan weer te vaak donkerrood gekleurd door al het bloed dat er vloeit. Veel aandacht is er ook voor de rol van de vrouw. In korte geschiedenisoverzichtjes zoals hierboven spelen mannen vaak een hoofdrol. Abdolah laat mooi zien hoe de ontwikkeling in Iran van grote invloed is op het leven van vrouwen en welke rol ze daarin zelf spelen.
Het huis van de moskee: tweede beste boek van Nederland
In 2007 werd Het huis van de moskee gekozen tot tweede beste boek van Nederland. De roman eindigde achter De ontdekking van de hemel van Harry Mulisch, maar voor bijvoorbeeld Max Havelaar van Multatuli of Nooit meer slapen van W.F. Hermans . Ik vind dat iets te veel eer voor deze roman, maar een goed boek is Het huis van de moskee zeker. Neem de tijd te genieten van het prachtige, rijke proza van Kader Abdolah.