Als je de woorden ‘de aanslag’ leest, denk je misschien direct aan de recente terreurdaden in Europese steden. Of aan het vele malen groter aantal terreurdaden wereldwijd. Of aan de golf van terreur die in de jaren ‘60 en ‘70 in Europa woedde. Sommige grapjassen denken bij ‘de aanslag’ aan de, inmiddels bijna verdwenen, blauwe envelop van de Belastingdienst. Liefhebbers van de Nederlandse literatuur denken echter gelijk aan de roman De aanslag van Harry Mulisch (1927 – 2010) die in 1982 verscheen. Of misschien vooral aan een fiets op de grond, met daarnaast een plasje felrood bloed in witgrijze sneeuw. Want dat iconisch beeld sierde de filmposter vier jaar later.
Harry Mulisch – De aanslag
Ruwe verstoring van potje Mens-erger-je-niet. Dode ouders, broer, gijzelaars en NSB-er. Wiens schuld is dat eigenlijk? En kun je je verleden achter je laten?
‘De portier is blind’. Keer op keer weet ik zeker dat de openingszin uit Nooit meer slapen zo luidt. Jammer dan. Nul punten. Weer geen bierpakket gewonnen, laat staan eeuwige roem vergaard. Hooguit wat schamper lachende tegenkandidaten. De beroemde openingszin luidt namelijk: ‘De portier is een invalide’. Hij ziet weliswaar ook erg slecht (praktisch niets), maar dat is zeker niet het enige probleem dat deze zwaar gehavende man heeft. Een oplettende lezer is daarmee overigens gelijk gewaarschuwd. Het is niet zonder reden dat het eerste personage in deze roman van Willem Frederik Hermans zo zijn beperkingen heeft.