Als je de woorden ‘de aanslag’ leest, denk je misschien direct aan de recente terreurdaden in Europese steden. Of aan het vele malen groter aantal terreurdaden wereldwijd. Of aan de golf van terreur die in de jaren ‘60 en ‘70 in Europa woedde. Sommige grapjassen denken bij ‘de aanslag’ aan de, inmiddels bijna verdwenen, blauwe envelop van de Belastingdienst. Liefhebbers van de Nederlandse literatuur denken echter gelijk aan de roman De aanslag van Harry Mulisch (1927 – 2010) die in 1982 verscheen. Of misschien vooral aan een fiets op de grond, met daarnaast een plasje felrood bloed in witgrijze sneeuw. Want dat iconisch beeld sierde de filmposter vier jaar later.
Harry Mulisch – De aanslag
Ruwe verstoring van potje Mens-erger-je-niet. Dode ouders, broer, gijzelaars en NSB-er. Wiens schuld is dat eigenlijk? En kun je je verleden achter je laten?
Een andere kant van het verhaal. Dat is Het stenen bruidsbed in één zin. Toen de roman in 1959 verscheen, waren er nog maar veertien jaar verstreken sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. Voor verwerking van de verschrikkingen die men had meegemaakt was nog geen tijd geweest. Alle ogen waren gericht op de toekomst en wederopbouw. De algemene opinie luidde dat de overlevenden geluk hadden gehad, dus niet mochten klagen. En als er al over de oorlog werd gesproken, was het in duidelijke categorieën: ‘goed’ of ‘fout’. Nuances waren ver te zoeken. Verzetsstrijders en geallieerden waren helden. In alles. Altijd. NSB-ers en Duisters waren misdadigers. Nooit slachtoffer. Zeker niet.